یادداشت/

مصداق اهل الذکر چه کسانی هستند ؟

سرویس: شهرستانکد خبر: 300581|21:31 - 1396/05/31
نسخه چاپی
مصداق اهل الذکر چه کسانی هستند ؟
پایگاه خبری امروله : برای تبیین اهل الذکر گدشته ازبررسی دو واژه اهل و ذکر که پیش تر بیان شد لازم است مضمون و سیاق آیات مشتمل بر این ترکیب و شأن نزول آنها نیز بررسی شود . مضمون هر دو آیه و نیز ۸ انبیا برای تثبیت و تأکید این حقیقت است

به گزارشامروله،  سید میررضا عظیمی از کارشناسان مسائل دینی در یادداشتی نوشت:

 


بسم الله الرحمن الرحیم

 

 

اهل الذکر ترکیب اضافی و مرکب از “اهل” و “ذکر” است . واژه اهل به معنای لایق به چیزی و مختار و منتخب ، خاندان ، خویشان ، عیال و فرزندان ، ملت و امت و … آمده است .

که قدر جامع همه آنها تعلق ، سنخیت ، أنس و الفت داشتن با چیزی به چیزی بیشتر باشد ، اختصاص بدان شدیدتر است و هرچه اختصاص شدیدتر باشد صدق عنوان ” اهلیت ” قوی تر خواهد بود .

واژه ” ذکر” در اصل خلاف نسیان و به معنای یادآوری است . برخی گفته اند : ذکر گاهی به معنای هیئت نفسانی است که انسان به وسیله آن می تواند معارفی را که کسب کرده نگهداری کند . در این صورت ذکر مانند حفظاست ، جز آنکه به اعتبار احراز آن معارف “حفظ” و به اعتبار استحضار آنها “ذکر” گفته می شود . به گفته برخی در قرآن ذکر بالغ بر ۲۰ معنا از جمله : قرآن (“وَهَذَا ذِکْرٌ مُبَارَکٌ أَنْزَلْنَاهُ أَفَأَنْتُمْ لَهُ مُنْکِرُونَ” انبیا /۵۰ و ” وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکًا وَنَحْشُرُهُ یوْمَ الْقِیامَهِ أَعْمَى” طه /۱۲۴){۱} ، پیامبر (“أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِیدًا فَاتَّقُوا اللَّهَ یا أُولِی الْأَلْبَابِ الَّذِینَ آمَنُوا قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَیکُمْ ذِکْرًا- رَسُولًا یتْلُو عَلَیکُمْ آیاتِ اللَّهِ مُبَینَاتٍ لِیخْرِجَ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَمَنْ یؤْمِنْ بِاللَّهِ وَیعْمَلْ صَالِحًا یدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا قَدْ أَحْسَنَ اللَّهُ لَهُ رِزْقًا”طلاق/۱۰و۱۱){۲}

و تورات (“وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یرِثُهَا عِبَادِی الصَّالِحُونَ ” انبیا/۱۰۵){۳} دارد .

ترکیب اهل الذکر در قرآن تنها ۲بار و به یک مضمون بکار رفته است:” و ما ارسلنا من قبلک الا رجولاً (“وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِی إِلَیهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ – نحل /۴۳) {۴} و (“وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِی إِلَیهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ” انبیا/۷) .{۵}

مصداق اهل الذکر چه کسانی هستند ؟

برای تبیین اهل الذکر گدشته ازبررسی دو واژه اهل و ذکر که پیش تر بیان شد لازم است مضمون و سیاق آیات مشتمل بر این ترکیب و شأن نزول آنها نیز بررسی شود . مضمون هر دو آیه و نیز ۸ انبیا برای تثبیت و تأکید این حقیقت است که پیامبران و فرستادگان الهی از نوع بشر و رجال انسی بوده اند … الا رجالاً نوحی الیهم … آنان پیکری نبوده اند که غذا نخوردند و آنها کسانی نبوده اند که دارای عمری جاویدان باشند : وما جعلنهم جسداً لا یأکلون الطعام و ما کانوا خلدین (انبیاء ۸) {۶}در شأن نزول آیات اهل الذکر نیز آمده است که چون مشرکان چنین می پنداشتتند فرستاده خداوند فقط باید فرشته باشد ، با نزول آیات مذکور این پندار باطل گردیده است ، چنان که در برخی از آیات دیگر نیز قرآن شگفتی بی مورد مشرکان را از اینکه رسول خدا دارای ویژگی های  انسانهای عادی است نقل می کند : “وَقَالُوا مَالِ هَذَا الرَّسُولِ یأْکُلُ الطَّعَامَ وَیمْشِی فِی الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنْزِلَ إِلَیهِ مَلَکٌ فَیکُونَ مَعَهُ نَذِیرًا” (فرقان ۷){۷}

وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ إِلَّا رِجَالًا نُّوحِی إِلَیْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ (نحل۴۳) {۸}

با توجه به سیاق آیه قبل و بعد شأن نزول آنها روشن می شود که مراد از اهل الذکر اهل علم و خبرگان اند ؛ کسانی که بیشترین اختصاص ، تعلق و سنخیت را با ذکر (حفظ ، یاددادن ، قرآن ، تورات ، کتب آسمانی ، پیامبر و …) دارند و مراجعه به آنها می تواند مضمون و محتوای آیات مورد بحث یعنی بشر بودن پیامبر را تبیین و تأیید کند .

بر این اساس امر به سؤال از اهل الذکر دو آیه ، ارشاد به این اصل عام عقلایی است که رجوع جاهل به اهل خبره لازم است و در بردارنده حکم تعبدی نیست . از این رو برخی از اصولیینی که برای حجیت خبر واحد به آیه اهل الذکر تمسک کرده اند چنین اشکال شده که اگر آیه دلالتی بر حجیت خبر واحد و وجوب تعبد به آن داشته باشد ، خبر واحدی را حجت می داند که راوی آن اهل علم و آگاه به مورد سؤال باشد نه کسانی که صرفاً چیزی را شنیده و آن را نقل می کنند . بنابراین آیه به تقلید عام از عالم اشاره دارد . چنان که اصولیان برای وجوب تقلیدبر عامی به آن استدلال کرده اند .

………………………………………..

  • انبیا ۵۰ : و این ( قرآن ) ذکر مبارکی است که ( بر شما ) نازل کردیم آیا شما آن را انکار می کنید؟! – طه ۱۲۴ : و هر کس از یاد من روی گردان شود ، زندگی ( سخت و ) تنگی خواهد داشت و روز قیامت ، او را نابینا محشور می کنیم!»
  • {طلاق ۱۰و۱۱: خداوند عذاب سختی برای آنها فراهم ساخته پس از ( مخالفت فرمان ) خدا بپرهیزید ای خردمندانی که ایمان آورده اید! ( زیرا ) خداوند چیزی که مایه تذکّر است بر شما نازل کرده – رسولی به سوی شما فرستاده که آیات روشن خدا را بر شما تلاوت می کند تا کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند ، از تاریکیها بسوی نور خارج سازد! و هر کس به خدا ایمان آورده و اعمال صالح انجام دهد ، او را در باغهایی از بهشت وارد سازد که از زیر ( درختانش ) نهرها جاری است ، جاودانه در آن می مانند ، و خداوند روزی نیکویی برای او قرار داده است! }
  • {انبیا۱۰۵ : در «زبور» بعد از ذکر ( تورات ) نوشتیم: «بندگان شایسته ام وارث ( حکومت ) زمین خواهند شد!» }
  • { نحل ۴۳: و پیش از تو ، جز مردانی که به آنها وحی می کردیم ، نفرستادیم! اگر نمی دانید ، از آگاهان بپرسید ( تا تعجب نکنید از اینکه پیامبر اسلام از میان همین مردان برانگیخته شده است! }
  • {انبیا۷: ما پیش از تو ، جز مردانی که به آنان وحی می کردیم ، نفرستادیم! ( همه انسان بودند ، و از جنس بشر! ) اگر نمی دانید ، از آگاهان بپرسید. }
  • {انبیا۸: آنان را پیکرهایی که غذا نخورند قرار ندادیم! عمر جاویدان هم نداشتند! }
  • {فرقان۷: و گفتند: «چرا این پیامبر غذا می خورد و در بازارها راه می رود؟! ( نه سنّت فرشتگان را دارد و نه روش شاهان را! ) چرا فرشته ای بر او نازل نشده که همراه وی مردم را انذار کند ( و گواه صدق دعوی او باشد ) ؟!}
  • {نحل۴۳: و پیش از تو [هم‌] جز مردانى که بدیشان وحى مى‌کردیم گسیل نداشتیم. پس اگر نمى‌دانید، از اهل ذکر (آگاهان) جویا شوید.}

نظر شما

دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد