به گزارشامروله، حساسیت غذایی در دنیا بسیار رایج است به طوریکه حدود پنج درصد بزرگسالان و هشت درصد کودکان را درگیر کرده‌است. لازم به ذکر است که این مقادیر در حال افزایش است. جالب است بدانید با اینکه هر غذایی ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود اما اکثر حساسیت‌های غذایی به دلیل وجود هشت ماده غذایی ایجاد می‌شود. در این مقاله به جزئیاتی درباره این هشت عامل غذایی ایجاد حساسیت می‌پردازیم و درباره علائم حساسیت غذایی، کسانی که در معرض آن قرار دارند و راهکارهای مقابله با آن بحث می‌کنیم.
حساسیت غذایی چیست؟
حساسیت غذایی حالتی است که در آن غذاهایی خاص باعث ایجاد پاسخ غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن می‌شوند. این حالت زمانی است که سیستم ایمنی به اشتباه بعضی از پروتئین‌های موجود در غذای آلرژی‌زا را مضر تشخیص می‌دهند. بدن در این حالت مقدار زیادی ماده شیمیایی از جمله هیستامین را برای مقابله با این عامل بیگانه آزاد می‌کند که باعث التهاب می‌شود.
حساسیت در برابر ماده غذایی می‌تواند شدید یا خفیف باشد به طوریکه در بعضی افراد قرار گرفتن در معرض مقادیر بسیار کمی از یک ماده غذایی خاص باعث ایجاد علائم، پاسخ‌های شدید و خطرناک شود.
علائم چند دقیقه یا چند ساعت بعد از قرار گرفتن در معرض ماده آلرژی‌زا ایجاد شود. عوارض حساسیت در افراد مختلف متفاوت است اما ممکن است شامل بعضی یا همه موارد زیر باشد:
- التهاب، خارش با سوزش پوست
- ورم زبان، دهان و صورت
- اختلال در تنفس، خس خس سینه یا تنگی نفس
- اسهال، استفراغ و دردهای شکمی
- افت فشار خون، سرگیجه و عدم هوشیاری
در موارد شدیدتر، آلرژی می‌تواند باعثشوک آنافیلاکسیشود که علائمش ممکن است خیلی سریع به وجود آید. اگر در زمان ایجاد آنافیلاکسی به سرعت روند درمان پیش‌گرفته نشود این حالت می‌تواند منجر به کما و در نهایت شود. در بسیاری از موارد آلرژی غذایی با عدم تحمل غذایی اشتباه گرفته می‌شود در صورتیکه در این حالت سیستم ایمنی بدن درگیر نخواهد شد. بنابراین می‌توان گفت عدم تحمل ماده غذایی خاص اگرچه ممکن است ناخوشایند باشد اما نسبت به حساسیت غذایی، مشکل خفیف‌تری است.
حساسیت غذایی را می‌توان به دو گروه اصلی، آنتی بادی IgE و آنتی بادی غیر IgE تقسیم کرد. آنتی بادی پروتئینی در خون است که سیستم ایمنی بدن برای مبارزه و تشخیص عفونت از آن استفاده می‌کند.
در آلرژی غذایی IgE، انتی بادی IgE توسط سیستم ایمنی بدن آزاد می‌شود. در آلرژی غیر IgE، آنتی بادی‌های IgE آزاد نمی‌شوند و بخش‌های دیگر سیستم ایمنی بدن مسئول مبارزه با تهدید شناسایی شده هستند.
حالا قصد داریم به هشت ماده غذایی که به طور معمول باعث آلرژی غذایی می‌شوند اشاره کنیم.
شیر گاو
آلرژی به شیر گاو بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می‌شود به خصوص وقتی که نوزادان قبل از شش ماهگی با پروتئین شیرگاو مواجه شوند. این حساسیت یکی از رایج‌ترین انواع حساسیت در زمان کودکی است به طوریکه ۲-۳ درصد نوزادان و کودکان نوپا را درگیر می‌کند.
اگرچه حدود ۹۰ درصد بچه‌ها تا سه سالگی از این آلرژی رهایی پیدا می‌کنند به همین دلیل این نوع حساسیت در بزرگسالان کمتر دیده می‌شود.
حساسیت به شیر گاو می‌تواند از هر دو نوع IgE و غیر IgE باشد، اما نوع IgE آن متداول‌تر است. کودکان یا بزرگسالان با آلرژی IgE بین ۵ تا ۳۰ دقیقه بعد از خوردن شیر گاو عکس العمل نشان می‌دهند و نشانه‌هایی مثل تورم، التهاب پوست، کهیر، استفراغ و در موارد نادرتر آنافیلاکسی را تجربه می‌کنند.
نوع غیر IgE معمولا عوارض گوارشی نشان می‌دهد ونشانه‌ها شامل، یبوست، استفراغ، اسهال، تورم و نفخ در ناحیه شکم می‌شود.
این نوع آلرژی معمولا به سختی قابل تشخیص است، به این دلیل که نشانه‌ها ممکن است به عدم تحمل غذایی نزدیک باشد و آزمایش خون برای آن وجود ندارد.
اگر حساسیت به شیر گاو در شما تشخیص داده شده باشد هیچ راهی به جز عدم مصرف شیر گاو و مواد غذایی که حاوی آن هستند وجود ندارد. بنابراین فرد باید مصرف هر غذا و نوشیدنی شامل شیر مثل: پودر شیر، پنیر، کره، مارگارین، ماست، خامه و بستنی را کنار بگذارد.
مادران نوزادانی با حساسیت به شیر گاو در زمان شیردهی در صورت توصیه پزشک باید مصرف شیر و محصولات آن را قطع کنند.
تخم‌مرغ
آلرژی به تخم‌مرغ دومین دلیل رایج حساسیت غذایی در کودکان است، که در حدود ۶۸ درصد آن‌ها تا ۱۶ سالگی ادامه می‌یابد. از علائم این حساسیت غذایی می‌توانیم به استرس گوارشی (معده درد و…)، کهیرو التهاب پوستی، مشکلات تنفسی و به ندرت آنافیلاکسی اشاره کنیم.
این امکان وجود دارد که تنها به سفیده یا زرده تخم‌مرغ حساسیت داشته باشید، به این دلیل که پروتئین‌های موجود در زرده و سفیده کمی با هم متفاوت است. با این حال پروتئین‌های آلرژی‌زا بیشتر در سفیده تخم‌مرغ یافت می‌شموند به همین دلیل حساسیت به سفیده تخم‌مرغ بیشتر دیده می‌شود.
در این نوع حساسیت نیازی نیست که از همه ممواد غذایی مرتبط با تخم مرغ پرهیز کنید، به دلیل اینکه حرارت می‌تواند در آلرژی که به دلیل پروتئین است، تغییر ایجاد کند. این کار باعث می‌شود سیستم ایمنی شما دیگر آن را مضر تشخیص ندهد و کمتر عکس العمل نشان دهد. تحقیقات نشان داد که ۷۰% بچه‌هایی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند می‌توانند بیسکوئیت و کیک‌هایی که در آن تخم‌مرغ بوده را بدون مشکل مصرف کنند.
در این نوع حساسیت نیازی نیست که از همه ممواد غذایی مرتبط با تخم مرغ پرهیز کنید، به دلیل اینکه حرارت می‌تواند در آلرژی که به دلیل پروتئین است، تغییر ایجاد کند. این کار باعث می‌شود سیستم ایمنی شما دیگر آن را مضر تشخیص ندهد و کمتر عکس العمل نشان دهد. تحقیقات نشان داد که ۷۰% بچه‌هایی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند می‌توانند بیسکوئیت و کیک‌هایی که در آن تخم‌مرغ بوده را بدون مشکل مصرف کنند.
اما این مورد برای همه یکسان نیست و ممکن است حتی خوردن تخم‌مرغ پخته در افراد مختلف عواقب مختلف ایجاد کند بنابراین در این صورت حتما باید با پزشک معالج مشورت کنید.
آجیل‌های درختی
این حساسیت در اثر مصرف بعضی از دانه‌ها و مغزهای درختی ایجاد می‌شود. بادام هندی، پسته، آجیل کاج، آجیل برزیلی و گردو از جمله مغزهایی هستند که ممکن است حساسیت ایجاد کنند. افراد مبتلا به این نوع حساسیت با مصرف غذاهای حاوی این دانه‌ها یا کره و روغن حاصل آن‌ها هم علائم آلرژیک بروز می‌دهند. به این افراد توصیه می‌شود حتی اگر به یک یا دو نوع از این دانه‌ها حساسیت دارند از مصرف بقیه انواع آن‌ها هم بپرهیزند؛ به این دلیل که آلرژی به یک یا چند نوع از این آجیل‌ها ریسک حساسیت به سایر انواع را افزایش می‌دهد.
به علاوه پرهیز از همه انواع آجیل و دانه راحت‌تر از عدم مصرف چند نوع خاص آن است. نکته جالب در رابطه با این نوع آلرژی این است که برخلاف آلرژی‌هایی که قبل‌تر ذکر شد این نوع معمولا حالتی مادام العمر است.
حساسیت می‌تواند بسیار شدید و حتی کشنده باشد و آلرژی به دانه و آجیل‌ها عامل ۵۰% مرگ‌های ناشی از آنافیلاکسی بوده‌اند. به همین دلیل، به افراد مبتلا به این نوع آلرژی توصیه می‌شود قلم EPI را همیشه همراه خود داشته باشند.
قلم EPI ابزاری است که می‌تواند جان افراد را در بزنگاه نجات دهد و این امکان را به فرد می‌دهد که به سرعت در زمان حمله آلرژیک این آمپول را به خود تزریق کرده و با ورود آدرنالین از عکس‌العمل‌های شدید آلرژیک پیشگیری کند.
بادام زمینی
حساسیت به بادام زمینی مانند حساسیت به دانه‌های درختی، بسیار رایج است و می‌تواند منجر به واکنش‌های بسیار شدید و حتی کشنده شود. افرادی که به بادام زمینی حساسیت دارند اغلب نسبت به آجیل‌های درختی هم واکنش نشان می‌دهند.
دلیل حساسیت به بادام زمینی هنوز مشخص نشده است اما افرادی با پیشینه خانوادگی اغلب در معرض ابتلا به این آلرژی غذایی قرار دارند. قبلا تصور می‌شد آشنا کردن نوزادان با بادام زمینی از طریق تغذیه با شیر مادر باعث ایجاد مراحل اولیه آلرژی در افراد است اما امروزه تصور بر این است که بلعکس این کار می‌تواند در مصون شدن آن‌ها موثر باشد.
این آلرژی در ۴-۸ درصد کودکان و ۱-۲ درصد بزرگسالان دیده می‌شود. این حساسیت غذایی در ۱۵-۲۲ درصد کودکان تنها تا دوران نوجوانی ادامه پیدا می‌کند.
حساسیت به بادام‌زمینی مانند سایر حساسیت‌های غذایی از طریق بررسی سابقه بیمار، کنترل مواد غذایی مصرفی، تست پوستی و آزمایش خون تشخیص داده می‌شود.
در حال حاضر موثرترین راه عدم استفاده از بادام زمینی و هرگونه فراورده و ماده غذایی حاوی آن است. با این حال امروزه درمان‌های جدید برای کودکان مبتلا به حساسیت بادام زمینی درحال بررسی است که در آن برای حساسیت زدایی یه آن‌ها مقادیر بسیار کمی از ماده تحت نظارت دقیق پزشک داده می‌شود.
سخت‌پوستان
این آلرژی به دلیل حمله بدن به پروتئین‌های موجود در انواع نرم‌تنان و سخت‌پوستان ایجاد می‌شود، که آن را معمولا به عنوان آلرژی به صدف یا سخت‌پوستان می‌شناسند. افراد مبتلا به این آلرژی غذایی ممکن است به میگو، شاه‌میگو، خرچنگ، هشت‌پا، صدف و این قبیل غذاهای دریایی حساسیت نشان دهند.
رایج‌ترین عامل آلرژی به غذاهای دریای پروتئینی به نام تروپومایسین است. پروتئین‌های دیگری که ممکن است باعث ایجاد پاسخ از سیستم ایمنی بدن شوند آرژینین کیناز و میوزین کوتاه زنجیره هستند. علائم و عوارض ناشی از این آلرژی مانند بقیه آلرژی‌های نوع IgE به سرعت نمایان می‌شوند.
اگرچه تشخیص آلرژی واقعی از واکنش منفی به انواع ویروس، باکتری یا انگلی که ممکن است غذای دریایی را آلوده کرده باشد، کار مشکلی است. این موضوع به دلیل شباهت علائم این دو است که می‌تواند باعث اختلال در هضم، تهوع و استفراغ، اسهال و درد در ناحیه شکمی باشد.
جالب است بدانید حتی بخار حاصل از پخت این محصولات ممکن است باعث ایجاد واکنش در افراد مبتلا به آلرژی سخت‌پوستان شود. به همین دلیل به بسیاری از افراد توصیه می‌شود حتی در زمان پخت غذای دریایی از آن محیط دوری کنند.
گندم
حساسیت به گندم به دلیل واکنش آلرژیک از سیستم ایمنی بدن به یکی از پروتئین‌های موجود در این غله است. این نوع حساسیت بیشتر کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اگرچه بیشتر کودکان تا سن ۱۰ سالگی از این آلرزی رهایی می‌یابند.
این آلرژی می‌تواند باعث اختلالات گوارشی، کهیر، استفراغ، التهاب پوستی و تورم و در موارد شدید آنافیلاکسی شود.
این حساسیت اغلب با سلیاک و حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی اشتباه گرفته می‌شود که ممکن است همگی علائم یکسانی بروز دهند.
با این حال حساسیت واقعی به گندم به دلیل پاسخ سیستم ایمنی بدن به یکی از هزاران پروتئین موجود در گندم است. این عکس العمل ممکن است شدید و گاها کشنده باشد.
از طرفی، بیماریسلیاکو حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی کشنده نیستند. این دو به دلیل پاسخ غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به یک پروتئین خاص موجود در گندم یعنی (گلوتن) ایجاد می‌شوند. این بیماران باید از گندم و هر ماده غذایی دیگری که حاوی پروتئین گلوتن است دوری کنند.
اما افرادی که به گندم حساسیت دارند تنها کافی است، مصرف گندم را قطع کنند و نه تنها در مواد غذایی بلکه در مواد آرایشی و بهداشتی هم باید به این نکته دقت داشته باشند. حساسیت به گندم با تست پوستی قابل شناسایی و تشخیص است.
سویا
حدود ۰٫۴ درصد از کودکان دچار حساسیت به سویا هستند و این آلرژی بیشتر در نوزادان و اطفال زیر ۳ سال دیده می‌شود. پروتئینی که در دانه سویا یا محصولات حاوی سویا است مسئول ایجاد آلرژی و عوارض ناشی از آن است.
۷۰ درصد کودکان با افزایش سن ادوره حساسیت به سویا را پشت سر می‌گذارند.
علائم آن می‌تواند از خارش، گزگز و سوزش دهان، آبریزش بینی تا آسم و اختلال در تنفس متفاوت باشد. در بعضی از موارد نادر این آلرژی می‌تواند منجر به آنافیلاکسی گردد.
جالب است بدانید درصد کمی از نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند همچنین به سویا هم آلرژی نشان می‌دهند.
افراد مبتلا به این آلرژی لازم است از مصرف دانه سویا، سس سویا، شیر سویا وسایر محصولات تولید شده از سویا بپرهیزند. البته این ماده در بسیاری از مواد غذایی استفاده می‌شود به همین دلیل لازم است حتما برچسب محصولات غذایی راب ه دقت مطالعه کنید.
ماهی
حساسیت به ماهی بسیار شایع است و حدود ۲ درصد بزرگسالان را درگیر کرده‌است. برخلاف آلرژی‌های دیگر عجیب نیست اگر این آلرژی در طول زندگی به وجود آید؛ ۴۰ درصد افراد دربزرگسالی به این حساسیت مبتلا می‌شوند.
این حساسیت مثل حساسیت به سخت‌پوستان می‌تواند شدید و حتی کشنده باشد. علائم اصلی ابتلا به این نوع آلرژی، اسهال و استفراغ است اما موارد نادر آنافیلاکسی هم ممکن است رخ دهد. به دلیل شباهت علائم گاها این حساسیت با مسمومیت ناشی از باکتری، ویروس یا سم اشتباه گرفته می‌شود.
به این بیماران اغلب اپی پن داده می‌شود تا در صورت مصرف تصادفی ماهی از آن استفاده کنند.از آنجایی که پروتئین‌های موجود در سخت‌پوستان و ماهی با هم متفاوت‌اند؛ افراد مبتلا به حساسیت به سخت‌پوستان ممکن است به ماهی حساسیت نشان ندهند و گاهی به یک یا دونوع ماهی آلرژی داشته باشند.
مواد غذایی که در بالا ذکر شد از جمله موادی‌اند که رایج‌ترین دلایل ایجاد آلژی هستند البته که مواد غذایی بیشماری ممکن است ایجاد حساسیت کنند. غذاهای دیگر ممکن است باعث عوارض خفیف‌تر مثل خارش و سوزش لب ودهان تا عوارض شدید و حتی کشنده مثل آنافیلاکسی شوند. از مواد غذایی آلرژن دیگر می‌توانیم به موز، هلو، آووکادو، کیوی، کرفس، سیر، دانه خردل، کنجد، دانه کتان و بابونه اشاره کنیم.
آیا تصور می‌کنید حساسیت غذایی دارید؟
گاهی تشخیص آلرژی غذایی از عدم تحمل یک ماده غذایی کار سختی است. اگر شک دارید که مبتلا به حساسیت غذایی دارید حتما باید با پزشک خود صحبت کنید. تا مطمئن شوید آیا به آلرژی غذایی مبتلا هستید یا نه، پزشک می‌تواند با انجام چند تست و آزمایش این موضوع را تشخیص دهد.
تست پوستی
مقدار کمی از ماده غذایی با استفاده از سوزن کوچک مخصوصی به پوست تزریق شده و واکنس پوست را تحت نظر قرار می‌دهند.
چالش خوراکی
فرد مبتلا به حساسیت غذایی، ماده مورد نظر را تحت مانیتورینگ و زیر نظر پزشکان مصرف کرده وکم کم مقدار آن را بیشتر می‌کنند.
آزمایش خون
در بعضی از شرایط آزمایش خون برای اندازه‌گیری میزان آنتی‌بادی IgE استفاده می‌شود.
اگر به غذایی حساسیت دارید پزشک معالج توصیه‌های لازم و باید و نباید‌ها را به شما گوشزد خواهد کرد. گاهی ممکن است پزشک شما را به متخصص تغذیه ارجاع دهد تا رژیم غذایی شما را براساس آلرژی‌تان تنظیم کنید.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد