به گزارشامروله، بعد از توفیق نسبی در مدیریت طغیان و اپیدمی بیماریکووید۱۹ در ایران و ورود به فاز بازگشایی مشاغل،صنوفو اماکن که مرحله فاصله گذاری هوشمند نام گرفت، عملاً با نوعی عادی پنداری شرایط و کاهش مراعات بهداشت فردی وعمومیدر مناطقمختلفکشور روبرو گردید، موضوعی که طبیعتاً با توجه به عدم مهار کامل و حذف بیماریمذکورو ماهیتسریع‌الانتشارو سریع‌الانتقال آن عملاً از میانه خرداد ۹۹ خود را بهصورتافزایش تدریجی ضریب بازتولید ویروس در جامعه وصعودیشدن نمودار موارد ابتلای روزانه نشان داد.
این روند در بسیاری از جوامع دیگر از جمله ایالات متحده، فلسطین اشغالی، لوکزامبورگ و برخی کشورهای اروپایی نیزبه وضوحمشاهدهشد، در حالی که در برخی کشورهای اروپایی و جنوب شرقی آسیا تاکنون چنین روندصعودیبهصورتمعنا داریمشاهدهنگردید.
اطلاعات موجودکماکانحاکی از آن است که دومسیراصلی برای انتقال ویروسکووید۱۹وجوددارد که تماس و قطرات تنفسی است.
قطرات تنفسی زمانی ایجاد می‌شود که فرد آلودهصحبت، سرفه یا عطسه کند و شخصی که در تماس نزدیک با فرد آلوده باشد در معرض قطرات تنفسی عفونیبالقوهخواهد بود.
همچنین اینقطراتممکناست بر روی سطوحی که ویروس بر روی آن زنده می‌ماند، فرودآیند. بنابراین، اشیا و سطوح تماس با فرد آلوده یاقطراتآلوده می‌توانندمسیرانتقال ویروس باشند.
ناقلان ویروس کرونا
سازمان بهداشت جهانی گزارش‌هایی مربوط به انتقال ویروسکووید-۱۹ ارائه کرده و شواهد موجود در مورد انتقال ازافراددارایعلامت،افراددارای پیش از بروزعلامتوافرادبدونعلامتاماآلوده بهکووید۱۹یاد کردهاست.
شواهد موجود نشان می‌دهد که این بیماری، از همه اینافرادو البته بیشتر توسط موارد دارایعلامت، منتقل می‌شود.
دوره نهفتگی یاکمونبرایکووید۱۹ به طورمتوسطبین ۵ تا ۷ روز است،امامی‌تواند تا ۱۴ روز هم طولانی شود. در این دوره، که به آن دورهقبلازعلامتداشتن هم می‌گویند،افرادآلوده می‌توانند ناقل بوده و ویروس را به دیگران منتقل کنند در حالی که بازشناسی اینافرادبسیار دشوار به نظر می‌رسد و یافته‌های پژوهشی حاکیستتستمولکولی برخیافرادپس از ۱ تا ۳ روز از مواجهه با ویروسکووید۱۹ وقبلاز بروز علائم، می‌تواند مثبت باشد.
بنابراین، این امکانوجوددارد کهافرادآلوده به کرونا بتوانند ویروس را حتیقبلاز بروز علائم منتقل کنند. انتقال ویروس از فردی که علامتی ندارد نیز از طریق قطرات تنفسی یا از طریق لمس اشیاء یا سطح آلوده به ویروسصورتخواهد گرفت.
اهمیت استفاده همگانی از ماسک
بدیهی استکماکانراه‌های اصلی پیشگیری از ابتلا به کرونا؛ بهداشت دست‌ها ازطریقشستن مکرر دست‌ها با آب و صابون یاضدعفونی کردندست‌ها با محلول‌هایضدعفونی کنندهبا پایه الکلی، فاصله گذاری فیزیکی (حداقلیکمتردر فضای باز و دو متر در فضای بسته) و استفاده از ماسک (شاملانواع ماسک ساده پارچه‌ای یا ماسک جراحی) خواهد بود.
استفاده همگانی از ماسک در این مرحله یکی از اقدامات مهم پیشگیرانه‌ای است که می‌تواندشیوعبرخی بیماری‌های ویروسی تنفسی از جملهکووید۱۹ رامحدودنماید. استفاده از ماسک به تنهایی برای تامین سطح مناسبی از محافظت، کافی نیست وسایراقدامات نیز باید در کنار آن اتخاذ شود،لکنهمه مطالعاتانجام شدهحاکی است استفاده ازماسکحداقل۴۰ درصد و در کنارسایرتمهیدات تا ۹۵ درصد از موارد جدید ابتلا به این بیماری خواهدکاستچنانکه برآوردهای محققین نشان می‌دهد اگر تنها نیمی ازجمعیتاز ماسک استفاده نمایند، بزودی نرخ بازتولید ویروس به یک و حتی کمتر از یک نزدیک شده و جامعه از وضعیت اپیدمیخارجشده و حتیبه تدریجبه مهار بیماری نزدیک می‌شود.
مطالعات مربوط به بیماری‌هایشبیهآنفلوانزا وکروناویروس‌هایانسانی شواهدی را نشان می‌دهد که استفاده ازماسکحتی ماسک‌های پارچه‌ای ساده می‌تواند از انتشار قطرات عفونی از یک فرد آلوده به شخص دیگر و آلودگی احتمالیمحیطتوسط این قطرات تاحدزیادی جلوگیری کند.
استفاده ازماسکتوسطافرادسالمدر تماس با بیمار در خانه نیز می‌تواند به عنوان اقدامی پیشگیرانهمفیدباشد.
ماسک لازم استاماکافی نیست
استفاده از ماسک در سطح جامعه اگر با نادیده گرفتنسایراقداماتاساسیمانند رعایت بهداشت دست‌ها و رعایت فاصله فیزیکی و پرهیز از حضور در تجمعات غیرضروری، باعث ایجاد احساس امنیتکاذبشود قاعدتاً اثربخشی بهینه و موردانتظاردر پیشگیری از انتقال وشیوعبیماری را لزوماً نخواهد داشت.
از ابتدایشیوعویروسکرونایجدید در جهان، مباحث مختلفی در زمینه آن مطرح شد که بهمرورتغییر پیدا کرد، اینموضوعدر حوزه علوم تجربی از جمله طبابت و سلامتموضوعغریبینیست. دانش تجربی حاصل انباشت تجارب و البته ابطال و تغییر وتحولمکرر گزاره‌ها و انگاره‌های علمیقبلیاست.
ویروس کرونا و بیماریناشی ازآن یک بیماری نوپدید محسوب می‌شود و دانشبشرپس از گذشت چند ماه ازشیوعآن، متغیر بوده و البته شواهد و مستندات موجود هنوز نتوانسته راهکار موثر و قطعی برای پیشگیری، درمانو مقابلهبا آن دست پیدا کند و همیننشان دهندهعلت برخی پیش بینی‌ها،برآوردهایا توصیه‌هایی است که امروز شاید با یافته‌های جدید، نادرست یا در اولویت بالاتر یا پایین‌تر، مهم‌تر یاکم اهمیتتر از آغاز راهمقابلهبا این بیماری به نظر برسد.
چنانکه سازمان جهانی بهداشت ومراکزمدیریت بیماری‌های واگیر بسیاری از کشورها در هفته‌ها و ماه‌های نخست مواجهه با این ویروس به دلایل گوناگون اعلام کردند که استفاده از ماسکفقطبرای کادر درمانو افراددر معرض خطر و پرخطرتوصیهمی‌شود وسایرافرادجامعه و جمعیت عادی، نیازی به استفاده از ماسک ندارند.
شرایط امروز و تجربیات و شواهد فراهم آمدهاماحاکی است استفاده از ماسک بهصورتهمگانی به ویژه در مرحله بازگشایی کهموضوعدر خانه ماندن محوریت و جامعیت و امکان تحقق حداکثری گذشته را ندارد در کنار رعایتسایرنکات بهداشت فردی وعمومیاهمیت و ضرورتیاجتناب ناپذیردارد.
مراکزتحقیقاتیو موسساتبین‌المللیسلامت از جمله سازمان بهداشت جهانی از دولت‌ها خواسته‌اند برنامه مدونی برایتشویقشهروندان خود برای استفاده از ماسک در مکان‌هایعمومیتدوینکنند و همه مردم باید از ماسک استفاده کنند زیرا این وسیله می‌تواند از انتقال و انتشار ویروس کروناممانعتکند و بهکنترلو مهار بیماریکووید۱۹ منجر شود.
ویروس کرونا نهضعیفشده و نه از بین رفته است و البته به زودی واکسن یا داروی قطعی هم نخواهد داشت لذاضروریاست در کنارسایرنکات بهداشت فردی وعمومی، هر فردی که از خانهخارجمی‌شود، ماسک بزند.
بارهاتاکیدشده که هر کسی از خانه بیرون می‌آید بایدماسکداشته باشدامابیشترینضرورتاستفاده از ماسک در مکان‌های سربسته و مکان‌هایی است که فاصله گذاری فیزیکی به درستی قابل رعایت نخواهد بود.
ماسک پارچه‌ای و خانگی موثر است
صاحب‌نظران سلامتتاکیددارند نیاز نیست لزوماً از ماسک‌های N۹۵، سهلایهو استانداردرسپیراتوراستفاده شود و حتی می‌توان از ماسک‌های پارچه‌ای ساده هم استفاده کرد. همچنین باید در نظرداشت استفادهاز ماسک سوپاپدارصرفاً برای کادر درمان در تماس با بیماران و در مراکز درمانی ست و استفاده از آن در جمعیت عادی وخارجاز مراکز درمانی می‌تواندموجبانتقال ویروس از فرد بیمار بهسایرینشود.
در این راهبرد همه می‌توانند با کمترین هزینه با روش‌های ساده،ماسک‌هایحتی قابل شستشو و قابل ضدعفونی وقابل استفادهمکرر داشته باشند.
هرچند تولید ماسک در کشورافزایش یافتهو دیگرشرایطروزهای ابتداییشیوعویروس کرونا در کشور و کمبود نسبیماسکمطرح نیست،امااستفاده از ماسک‌های ساده خانگی می‌تواند برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا موثر باشد و البته فشار مالی مضاعفی به خانوار تحمیل نکند.
مراکزکنترلو پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیرتوصیهمی‌کنند کهافراددر مکان‌هایعمومیاز ماسک استفاده کنند. استفاده از پوشش‌های پارچه‌ای در محیط‌هایی که رعایت فاصله فیزیکی بخوبیممکننیست مانند فروشگاه‌ها، مترو و وسایلحمل و نقلعمومیتوصیهمی‌شود. پوشش پارچه‌ای (ماسک) انتشار ویروس را آهسته می‌کند و تاحدزیادی از انتقال ویروس ازافرادمبتلابهکووید۱۹ که فاقد علائم بیماری یا دارای علائم بیماری هستند، بهافرادسالمجلوگیری کند.
ترکیبی از پارچه پنبه‌ای با ابریشم طبیعی یا نوعی پارچه ابریشمی می‌تواند به طور موثری از انتقال قطرات ریز تنفسی جلوگیری کند. پارچه‌هایمحکمبافته شدهمانندکتانمی‌توانند به عنوان مانع مکانیکی برایذراتعمل کنند.
محققان دریافته‌اند کهچند لایهومخلوط کردنپارچه‌ها (پنبه، ابریشم و مصنوعاتمختلف) برایفیلترکردن ذرات موثرتر است.
پارچه بدون بافتمورد استفادهدر ملحفه یک بار مصرف وساک‌هایتبلیغاتی نیز در قالب ماسک‌های خانگی ۳ یا ۴ لایه سطح ایمنی خوبی ایجاد خواهند کرد. لذا ماسک پارچه‌ای خانگی باید بینی ودهانرا تا زیرچانهو پهلویصورتبه خوبی بپوشاند و مانع تنفس عادی نشود.
بابندیا کش بهراحتیقابل پوشیدن و برداشتن باشند بی آنکه سبب آلودگی دهان و بینی و چشم شود.
چند لایه(سه لایه) باشد.
بدون آسیب و تغییر شکل قابل شستن وخشک کردنباشد.
توجه داشته باشید که ماسک‌های پارچه‌ای باید با مواد شوینده یا در ماشین لباسشویی شسته شوند و نیاز به ضدعفونی ندارند.
پویشملی منماسکمی‌زنم
مواجهه ومقابلهبا ویروسی که هیچ واکسن و داروی قطعی ندارد و تنها راهمقابلهبا آندر حال حاضرتااطلاعثانوی که شاید ماه‌ها بهطولانجامد، رعایت دقیق و جدی پروتکل‌های بهداشتی و البته استفاده ازماسکو فاصله گذاری فیزیکی است. در این راستا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای مصوبات ستاد ملیمقابلهباکروناوتاکیدمقام معظم رهبری ورئیسمحترمجمهوری برایاطلاعرسانی هدفمند و وسیع و فرهنگ‌سازی در این رابطه و جلبمشارکتاجتماعی با همکاری رسانه ملی، رسانه‌های گروهی وسایرنهادهای دولتی و مردمی از هفتم تیرماه مبادرت به راه اندازی پویش استفاده همگانی از ماسک با شعار محوری و هشتگ #من_ ماسک_ می‌زنم نموده است و البته درصورتحفظ و ارتقایمداوممشارکتاجتماعی در استفاده ازماسکو مراقبت از ماسک زدن دیگران وتداوماین روند، در هفته‌ها و ماه‌هایآتیمی‌توانانتظارکاهشمجددو حتی چشمگیر موارد ابتلا وفوتبهکووید۱۹ را داشت.
اجباری شدن استفاده از ماسک
در پیپویشملی استفاده همگانی ازماسکو فرهنگ سازی و اقناع افکارعمومی، موضوع اجباری شدن استفاده از ماسک و اعمال محدودیت برای افرادی که به هردلیل همراهی لازم در استفاده از ماسک در مکان‌هایعمومیرا ندارند دردستور کارحاکمیتقرارگرفته و از تاریخ ۱۵ تیر ۹۹ و ۸ روز پس از کلید خوردن اینپویشهمگانی، همهافراد، حتیافرادظاهراًسالمو افرادی که به هر دلیل از ماسک استفاده نمی‌کردند، ملزم به استفاده ازماسکهستند.
بر اساسمصوبه ستاد ملیمقابلهبا کرونا، استفاده از ماسک در همه مکان‌هایعمومیو محل‌هایتجمعاز ۱۵تیر ماه۹۹ اجباری شده است.
حسن روحانیرئیسجمهوری در این رابطه گفت: از ۱۵ تیر هر فرد وقتی که می‌خواهد وارد یک مکان سرپوشیدهجمعیشود، پوشیدن ماسک الزامی است و نباید در همه مکان‌هایی که اعلام شد به کسی که دارای ماسک نیست، خدمت داده شود.
وی بیان کرد: مردم در زمان حضور در جامعه باید فاصله گذاری را رعایت کنند، بایدماسکداشته باشند و باید فاصله‌ها را مراعات کنیم و با ماسک باافرادمواجهشوند؛علاوه بر ایندر اجتماعات بزرگ نروند؛ حضور در اجتماعات بزرگ گرفتاری ایجاد می‌کند.
روحانی اظهار کرد: اگر کارمند در اداره‌ای شلوغ بدون ماسک می‌آید، باید غیبت بزنند و او را برگردانند،لااقلنسبت به ادارات دولتی و جاهایی که متعلق به دولت یاشبهدولت است مثل بانک‌ها، شهرداری‌ها، اینها باید الزام شود و قدم به قدم جلو بیاییم تا خدمات الزامی شود.
نباید اجازه داده شود که در مترو مردم بدون ماسکواردشوند و ارائه خدمت مترو و اتوبوسمنوط بهاین است کهافرادماسک بزنند و ضابطانقوهقضاییه و همچنین خودِقوهقضاییه ودادستان‌هاکمک کنند تا بتوانیم از این مقطع عبور کنیم؛ جاهایی هم که اتحادیه‌ها و اصناف آنهامسئولهستند؛ آنها اجازه ندهند فردی بدون ماسک در این مراکزحضور داشتهباشد.
بایدها و نبایدهای استفاده از ماسک
- عدم استفاده از ماسک‌های آلوده،
- پرهیز ازقرار دادنماسک زیر بینی،
- عدم استفاده از ماسک‌های شل و گشاد،
- عدم لمس قسمت جلویی ماسک،
-اجتناباز برداشتن ماسک حینصحبتبا دیگران،
- پرهیز ازقرار دادنماسک در محل دسترسی دیگران،
- شستشوی دست‌هاقبلو بعد از لمس کردن ماسک،
- بررسی ماسک از نظر سلامت،
- استفاده از قسمت رنگی به سمت بیرون،قرارگرفتنقسمت فلزی روی بینی، پوشاندن کامل دهان، بینی و چانه،
- عدم فاصله بینصورتو ماسک،
- پرهیز از لمس کردن ماسک، برداشتن ماسک از قسمت بند آن،
- دور کردن ماسک ازمقابلصورتو انداختن ماسکاستفاده شدهدر سطلزبالهبعد ازقراردادندر کیسه پلاستیکی
توجه داشته باشید که ماسک به هیچ وجه نباید برای کودکان زیر دو سال و یا افرادی که هوشیار نیستند، استفاده شود.