به گزارشامروله، کاهش نزولات آسمانی در سالهای اخیر، استان کرمانشاه این سرزمین سنگ و آب را با بحران خشکسالی مواجه کرده و تعداد زیادی از سرابهای این استان هم اکنون در معرض خطر خشکیدگی کامل قرار گرفته است.
از سوی دیگر برداشتهای بیرویه از آبهای زیرزمینی برای مصارف کشاورزی به عنوان مهمترین عامل خشکیدگی چشمهها و سرابهای استان کرمانشاه مطرح است که لزوم تدوین برنامهای هدفمند برای مقابله با این معضلات را میطلبد.
دبیر کل خانه تشکلهای استان کرمانشاه گفت: متأسفانه سراب روانسر کاملاخشکیده و سایر چشمهها از جمله سراب قنبر نیز در حال خشکیدن است و حق آبه ای نیز به بیشتر سرابهای استان داده نمیشود.
افشین عبداللهی نژاد با اشاره به سیر تشدید خشکیدگی سرابهای استان کرمانشاه از ۹ سال گذشته تاکنون، گفت: ۹۰ درصد مصرف آب در کرمانشاه به بخش کشاورزی اختصاص دارد و سهم مصرف خانگی تنها ۱۰ درصد است و کاشت محصولات پرآب نیز در تشدید بحران کم آبی استان موثر است.
وی با انتقاد از عملکرد مدیریت حوزه منابع طبیعی و زیست محیطی در استان کرمانشاه افزود: زمانی که چشمههای طاقبستان خشکید برخی مدیران اظهار کردند ما خبر داشتیم که طاقبستان خشک میشود و این انتقاد به آنان وارد است که اگر خبر داشتید پس چرا اقدامی انجام نشد.
۷۰ درصد سرابهای کرمانشاه در حال خشکیدن است
مدیر عامل مرکز توسعه مهدهای سبز استان کرمانشاه عدم مدیریت صحیح برای حفاظت از سرابها و چشمههای تاریخی استان کرمانشاه به ویژه چشمه طاقبستان را خیانتی بزرگ به مردم دانست و گفت: مدیریت دقیق منابع با در نظر گرفتن حق آبه برای احیای سرابها باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد.
وی در ادامه مدیریت بحران آب در استان کرمانشاه را نیاز و اولویت مهم برای آیندگان عنوان و اظهار کرد: استفاده بیرویه از آب سراب و چشمهها برای آبیاری بخش کشاورزی بحران کم آبی را تشدید کرده همچنانکه محصولات کشاورزی پرآبی از تالاب هشیلان آبیاری میشوند.
عبداللهی نژاد خشکی سرابها و تالابهای استان کرمانشاه را زنگ خطری برای تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، گردشگری و ... دانست و گفت: متأسفانه ۷۰ درصد تالابها و سرابهای استان کرمانشاه در حال خشک شدن هستند همچنان که اخیرا خبر از خشکیدن آبشار پیران به گوشمان رسیده اما گرفتن حق آبه برای احیای این سرابها باید دغدغه ما باشد.
وی در ادامه افزود: خشکی سرابها در کاهش ظرفیت گردشگری استان به عنوان یکی از المانهای جذب گردشگر نقش اساسی دارد همچنان که روزگاری سراب روانسر بهاندازهای پرآب بود که آب در جاده روانسر سرازیر میشد و شهروندان برای عبور و مرور با مشکل مواجه میشدند.
آموزش عمومی در بحث مدیریت سرابها مورد توجه قرار گیرد
وی دولت و مردم را در امر خشکیدگی سرابهای استان کرمانشاه مسئول دانست و گفت: مردم به واسطه برداشتهای بیرویه غیرمجاز و کشت محصولات پرآب و کشاورزی باتلاقی نقش دارند و مسئولان نیز به واسطه کوتاهی در ارتقا آموزش عمومی مقصرند.
مدیر عامل موسسه یاران سبز ژینگه خواستار استفاده از ظرفیت سمنها در ساماندهی وضعیت تالابها و سرابهای استان کرمانشاه شد و افزود: آموزش عمومی در بحث مدیریت سرابها و بیان پیامدهای جبران ناپذیر استفاده غیرمجاز و بیرویه از آبهای زیرزمینی به کشاورزان گام مهمی در این راستا محسوب میشود.
همکار تحقیقاتی انستیتو نیوکاسل برای پژوهش در زمینه پایداری (N I R e S) با اشاره به خشکیدگی سرابهای استان کرمانشاه، اظهار داشت: تقویت زیرساختهای زیست محیطی در رفع مشکلات و پیشبرد مسائل محیط زیست بسیار حائز اهمیت است.
سید مختار هاشمی خواستار تدوین برنامههای بلند مدت و قرار گرفتن سرابهای برجسته استان کرمانشاه در لیست پروژههای ملی برای اخذ اعتبارات و توجه ویژه شد و گفت: کاهش نزولات آسمانی امری طبیعی در روند خشک شدن سرابهاست و اما نقش عامل انسانی با برداشتهای بیرویه عامل تشدید کننده این مشکل است برای مثال سراب روانسر با ۴۰ هزار سال قدمت که در سال ۸۷ به شماره ۵۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده هم اکنون خشک شده است.
وی با اشاره به تاثیر عوامل انسانی در تشدید محرک اقلیمی افزود: با پایین رفتن آب سراب بسیاری از گیاهان و جانوران نیز در معرض خطر قرار میگیرند.
هاشمی سیستم منابع آبی را متأثر از تغییرات و نوسانات اقلیمی دانست و افزود: خشکسالی در سیستم اقلیمی مدیترانهای امری عادی است به طوریکه بر اساس اعلام اداره هواشناسی استان پراکنش نامناسب و تغییر شکل بارش و وقفههای طولانی مدت بارش باران از خصوصیات بارش در شهرستان روانسر است بنابراین میتوان افزایش ناگهانی دما و افزایش تبخیر به عنوان عوامل اقلیمی خشکی سراب روانسر و برداشتهای بیرویه از آبهای سطحی و زیرزمینی را از عوامل انسانی خشکی سراب عنوان کرد.
برداشتهای بیرویه عامل اصلی خشکیدگی سراب روانسر است
وی بیان کرد: بر اساس آمار اداره جهاد کشاورزی شهرستان، سراب روانسر در فصل بهار بیش از ۶ هزار هکتار از اراضی این شهرستان را آبیاری میکند که ۴ هزار هکتار توسط موتورهای پمپ و ۲ هزار هکتار توسط تعداد ۳۳ کانال سمت چپ و راست انجام میشود اما مشکل اصلی استفاده غیرمجاز از کشتها توسط بهرهبرداران پایین دست این سراب است.
هاشمی دشت روانسر را ممنوعه و بحرانی عنوان و اظهار کرد: بر اساس گزارش رسمی متولیان آب، امسال تعداد ۱۴ متخلف به دلیل برداشتهای غیرمجاز از این سراب به دادگاه ابلاغ شدند و هم اکنون تعداد ۸۰۰ حلقه چاه مجاز در روانسر برای آبیاری به ۹ هزار هکتار زمین افت آبهای زیرزمینی را در پی داشته و وضعیت نیز بسیار بحرانی است.
وی کاهش آب سراب روانسر را سبب عملکرد منفی کشاورزی این شهرستان دانست و تصریح کرد: روانسر بر اساس گفتمان استانی با داشتن دشتهای حاصلخیز حسن آباد و زالو آب و بدر و دولت آباد و داشتن بیش از ۶۶ هزار هکتار از اراضی زراعی قطب کشاورزی استان کرمانشاه محسوب میشود و تولیدات کشاورزی و باغی و دامی و آبزیان این شهرستان به ۳۰۰ هزار تن در سال میرسد اما توسعه کشاورزی باوجود کمبود آب میسر نیست و در گفتمان قطب بودن روانسر از لحاظ کشاورزی نارسایی وجود دارد.
ضرورت تشکیل ستاد احیای سراب روانسر با حضور ذی نفعان
سرپرست گروه کاری نجاتبخشی چشمه یل تأکید کرد: هر نوع توسعه در شهرستان روانسر باید بر اساس مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک باشد و هم اکنون که با روند خشکسالی ها و کمبود آب توسعه کشاورزی دراین شهرستان امکان پذیر نبوده بهتر است به فکر توسعه صنعتی و اکو توریسم در روانسر باشیم.
وی خواستار تشکیل ستاد احیای سراب در فرمانداری روانسر شد و گفت: تشکیل این ستاد باهدف تدوین برنامه احیای سراب روانسر با حضور ذی نفعان و سمنهای زیست محیطی و با رویکرد مشارکتی کشاورزان و کسبه از اهمیت زیادی برخوردار است.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه نیز اظهار داشت: هم اکنون تعداد ۸۰ سراب، یک تالاب و ۱۱۰ جزیره کوچک و بزرگ در اطراف تالاب هشیلان با ۴۵۰ هکتار مساحت آبی وجود دارد.
غلامحسین کاظمی برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی و کاهش نزولات آسمانی را از دلایل خشکیدن سرابهای استان کرمانشاه عنوان کرد و گفت: مدیریت صحیح با نصب کنتورهای هوشمند بر چاههای مجاز آب و اصلاح الگوی کشت برای استفاده کشاورزی بهعنوان راهکاری مثبت در این رابطه پیشنهاد میشود.
رودهای خروشان، چشمههای سرشار و فوران آبشاران نخستین واژگانی بود که روزگاری در کنار نام پرآوازه کرمانشاه بر زبانها جاری میشد اما اکنون اندوه رهگذران با نیم نگاهی به سرابهای بیجان ارمغان دیگری از سهل انگاریها و بیتوجهی درحفظ میراث خدادادیمان است.
مدیریت حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه نیز تمام توان خود را برای احیای سرابها و تالابهای استان به کار بسته و از دولت برای اخذ حق آبه مورد نیاز سرابها و نگاه ویژه به بحران خشکسالی استمداد دارد.