توافق هسته ای تاثیری بر رفع مشکلات اقتصادی ندارد/ ورود منابع پولی خارجی به کشور می تواند مضر هم باشد/ کلید حل مشکلات در تقویت تولید داخلی

محمد خوش چهره در گفتگو با خبرنگارشبکه اطلاع رسانی مرصاد، با اشاره به امیدواری دولت به تاثیر توافق بر اقتصاد اظهار داشت:  در حال حاضر دولت با یک نگاه خوشبینانه به شرایط پس از توافق نگاه می کند  در حالی که برخی از اقتصاد دانان بر این باور هستند که باز شدن یکباره درهای واردات به روی کشور به اقتصاد ما ضربه خواهد زد.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که  "آیا توافق واقعا باعث ورود ایران به بازار های جهانی صادرات و واردات خواهد شد" گفت:  ما در داخل دو دیدگاه مقابل یکدیگر داریم. یکی از این دو دیدگاه به شدت خوشبینانه است که بخشی از بدنه دولت هم در این  نوع دیدگاه قرار دارند. این دیدگاه بر این باور است که مشکلات ایران با حل مباحث و مشکلات بیرونی از جمله رفع تحریم ها و مذاکراتی که به 5+1 شهرت داشت قابل حل شدن است . که همانطور که اشاره کردم برخی از دولتمردان و در راس آنها رئیس جمهور  اینگونه دیدگاهی دارند.

وی افزود: برخی تلویحا و برخی صراحتا به این موضوع اشاره کردند که بازسازی مناسبات خارجی و رفع فشار های بیرونی می تواند تمامی مشکلات داخلی را تحت تاثیر قرار دهد و تاثیرات چشمگیری را بر متغیر های کلان اقتصادی  از جمله متغیر هایی مثل نرخ رشد اقتصاد کشور داشته باشد. دارندگان این دیدگاه بر این باور هستند که با رفع فشار ها می توان آنرا به یک سیر صعودی مثبت مستمر تبدیل کرد  و بدینوسیله می توان متغیر بحرانی بیکاری را برطرف کرد و همچنین در موضوع تورم نیز تاثیر گذار بود.

به گفته خوش چهره خوشبینان به تاثیر گذاری لغو تحریم ها بر حل مشکلات کشور معتقد هستند که  تمامی متغیر های کلان را می توان با این بحث که بیشتر هم جنبه سیاسی دارد تحت تاثیر قرار داد.

وی تصریح کرد: من این نگاه را یک نگاه خوشبینانه متاثر از عوامل برون زا می نامم.

این کارشناس اقتصادی گفت: در سوی دیگر دیدگاه در مقابل این نگاه قرار دارد و در آن به شدت تاکید می شود که ریشه تمامی مشکلات را باید در اقتصاد داخل کشور جستجو کرد. این طیف با وجود اینکه امیدی به مذاکرات بیرون ندارند معتقد هستند که با سیاست ها و رفتار های داخلی دولت بسیاری از مشکلات قابل حل است.

وی در خصوص تحلیل خود از شرایط گفت: قطعا پاسخ اصلی برای رفع مشکلات موجود میان این دو دیدگاهی که به آن اشاره کردم. یعنی مشکلات اقتصادی ایران همانطور که مقام معطم رهبری به آن اشاره کردند باید با اصالت تولید ملی همراه بوده که درون نگر باشد. این بدان معناست که تولید ناخالص ملی که دچار نقصان و کاهش است با تشخیص موانع بر سر راه آن افزایش پیدا کند که قسمت اعزم این موانع، موانع داخلی است.

به گفته خوش چهره در شرایط فعلی با رفع مشکلات پیش روی تولید ناخالص ملی، ایران می تواند به سطح مطلوبی از رفاه مورد نظر دست پیدا کند.

این کارشناس امور اقتصادی تاکید کرد: بنده این تحلیل را از قبل داشتم و معتقد بودم که راه برون رفت از این مشکلات، شناسایی و رفع مشکلات تولید ملی است. در  حقیقت رفع این مشکلات به نوع مدیریت در حوزه اقتصاد کلان مربوط است.

وی افزود: در دوران حضور بنده در مجلس هفتم لزوم رفع مشکلات تولید ملی از تاکیدات من بود. من معتقد بودم که خام فروشی نفت آفتی برای کشور هایی است که در شرایط پس از جنگ قرار دارند زیرا بسیاری از این کشورها را در عرصه اقتصاد داخلی تنبل می کند.

استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران تاکید کرد: منابع به دست آمده از خام فروشی نفت تصمیمات غلط دولت را در حوزه واردات موقتی جبران کرده و به جای حمایت از تولید ملی با گسترش بی رویه واردات خلا به وجود آمده را پر می کند. این روند به صورتی است حتی میوه که در کشور ما به فراوانی یافت می شود نیز به صورت وارداتی در کشور عرضه می شود.

وی تاکید کرد: در خصوص دیگر مواد غذایی نیز 90 درصد واردات روغن نباتی در کشور وجود دارد و همچنین در سال گذشته نیمی از گندم مورد استفاده در بازار داخلی را وارد کردیم که این موضوع در تمامی دولت ها کم و بیش وجود داشته است. این مشکل ریشه در نفت دارد و علت اصلی آن وابستگی هایی است که دولت ها به منابع نفتی دارند.

نماینده تهران در هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی به دیگر مشکلات ناشی از خام فروشی نفت اشاره کرد و گفت: به وجود آمدن شکاف طبقاتی و قاچاق کالا در کشور هستند همگی ریشه در درآمد های نفتی  دارد.  یکی از انحرافات اصلی در این حوزه بی مسئولیت و کم مسئولیت کردن دولت ها در حوزه تصمیم گیری های عقلایی است.

استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: منابع پولی در تئوری ها و نظریات اقتصادی، شواهد تاریخی و مطالعات تجربی نقش تعیین کننده ای را داراست اما در سوی دیگر همین مطالعات و شواهد گویای آن است که پول در ایجاد رشد و توسعه به تنهایی جوابگو نخواهد بود و تنها می تواند رقابت های کوتاهی را ایجاد کند. 

وی افزود: کشور های کوچک عربی نفتی از این نوع هستند و سطح رفاه غیر پایداری را تجربه می کنند، به این معنا که به محض تمام شدن نفت دوران فلاکت و سختی معیشت برای آنها فرا می رسد زیرا آن ها کشور هایی توسعه نیافته هستند. ممکن است که مدرن شده باشند و شرایط رفاهی خوبی را دارا باشند اما این شرایط ناپایدار است و اصیل نیست.

خوش چهره تاکید کرد: بایستی گفت که ضمن اینکه تولید ناخالص ملی محور است و در آن پول تنها عنصر تعیین کننده نیست اما در واقع یک نیاز نسبی به پول وجود دارد و جدا از برنامه پولی در کنار آن، سرمایه انسانی مورد نیاز است که بیشتر محصور به نیرو های ماهر، نیمه ماهر و تحصیل کرده است.

وی تاکید کرد: متعاقبا سرمایه های علمی، دانش و تکنولوژی نیز در کنار آن دو سرمایه دیگر تاثیر گذار است که  سرمایه های زیر ساختی و مجموعه ای از این سرمایه ها در ترکیب با هم منشاء رشد و پیشرفت و توسعه هستند.

این استاد اقتصاد گفت: ما اگر صرف سرمایه را در نظر بگیریم تجربه نشان داده که در طول 10 سال گذشته و به تعبیری در دولت قبل که قیمت نفت بالای صد دلار بود ایران موفق به دستیابی به درآمد افسانه ای 700 میلیارد دلار شد و به گفته معاون رییس جمهور فعلی  900 میلیارد دلار بوده است اما این حجم پول هیچ تحولی به معنای رشد و توسعه پایدار را در کشور ایجاد نکرد. با این حال یک کمک کوچک و مقطعی را با توزیع یارانه به قشر کم درآمد جامعه کرد ولی به آن محور کلیدی که فرمایشات مقام معظم رهبری در نامگذاری سال به نام تولید ملی حمایت از کار و سرمایه ایران بود نرسید.

به گفته خوش چهره اگر یک تولید داخلی پر رونق در کشور وجود داشت ایران با این شیطنت دنیای سلطه روبرو نمی شد و راحت معاش و درآمد ایرانیان تحت تاثیر قرار نمی گرفت.

خوش چهره تاکید کرد: به گفته دولتمردان امروزه بیش از نیمی از منابع کشور ما بلا استفاده یا کم استفاده است  و به عبارت دیگر ظرفیت تولید ما در بخش تولید، کشاورزی و خدمات زیر 50 درصد قرار دارد. در این زمینه مثال های موردی بسیاری قابل ذکر است که برای مثال می توان به صنعت نساجی اشاره کرد که در گذشته دومین صنعت اشتغالزای کشور بود اما اکنون به تولید زیر سی درصد رسیده است. یکی از دلایل اصلی چنین وضعیتی هجمه وارداتی است که بازار 80 میلیونی ایران را در اختیار خود گرفته که این بازار می توانست در اختیار تولید ملی قرار گیرد و اشتغال فراوانی را ایجاد کند.

وی گفت: بنابر این این اشتباه است که ما تصور کنیم که با تزریق منابع خارجی و پولی  به اقتصاد، کشور می تواند دچار تحول اقتصادی و پیشرفت، عدالت و رفاه مستمر و پایدار شود.

خوش چهره در پاسخ به این سوال که گره گشایی توافق از مشکلات کشور تا چه میزان است گفت: در خوشبینانه ترین حالت که حتی اگر  توافق جامعیت داشته باشد و عملی هم بشود نمی تواند تاثیرات بنیادی و چشمگیری را در اقتصاد کشور داشته باشد. راه تکامل و پیشرفت ما در رفع موانع از سر راه تولید ملی است که می تواند سطح درآمد را افزایش و بی کاری را به طور چشمگیری کاهش دهد.

وی خاطر نشان کرد: بنده در خوشبینانه ترین حالت هم اعتقادی به تاثیر گذاری این توافق بر اقتصاد ندارم. قطعا توافقنامه جای اما و اگرهای زیادی دارد و تلاش دیپلماتیکی بوده که به فرمایش مقام معظم رهبری مظلومیت مردم ایران را نشان داده و نشان داده ما پایبند قواعد بودیم.