نقش وضع اقتصادی با امکان بروز سرطان معده/ لزوم آزمایش آندوسکوپی عمومی برای تشخیص زودتر بیماری

به گزارشامروله، به نقل ازشهد شفا، سرطان معده یکی از شایع ترین سرطان ها در ایران است که در چند ساله اخیر، افزایش یافته است.

با توجه به همه گیر شدن این بیماری لازم است که دلایل ایجاد سرطان معده بررسی شود و در این زمینه آگاهی مردم در خصوص روش صحیح تغذیه، مسائل بهداشتی و سبک زندگی، بیشتر شود.

آرش گلپذیر فوق تخصص جراحی سرطان، مهرداد پاینده متخصص انکولوژی و اردشیر اسفندیاری متخصص داخلی در یک میزگرد در خصوص چرایی افزایش ابتلا به سرطان در ایران به سوالات خبرنگار شهد شفا، پاسخ دادند. مشروح این میزگرد در ذیل آمده است:

-سرطان معده در کجا بیش تر شیوع پیدا کرده و چه افرادی به آن مبتلا می شوند؟

گلپذیر:سرطان معده بیشتر در افراد با وضعیت اقتصادی پایین تر، اتفاق می افتد و میزان بروز آن در کشورهای غربی طی دهه های اخیر کاهش یافته است ولی در آسیا و اروپای شرقی هنوز عامل مهم مرگ و میر است. شایع ترین نوع سرطان معده از سلول های پوششی مخاطی آن ایجاد می شود.

پاینده:برای سرطان های گوارشی نمی توان سن خاصی را در نظر گرفت ولی بیشتر افرادمسن به آن مبتلا می شوند و در سنین دهه های پنجم و ششم ظاهر می شود اما متاسفانه در حال حاضر رنج سنی پایین تری را می بینیم به طوری که در جوانان بین 25 تا 30 سال هم شاهد این بیماری هستیم. به دلیل آنکه شیوع این بیماری در کشورهای ژاپن و شرق آسیا نسبت به بقیه دنیا بیشتر است، حتی افراد سالم و معمولی هم طبق قانون آنجا آندوسکوپی می کنند. در ایران نیز طی سالهای اخیر، اوج سرطان گوارشی مانند سرطان مری و معده در شمال کشور وجود دارد و بعد از آن در اردبیل، گلستان و در غرب کشور هم دیده می شود.

اسفندیاری:در ایران شیوع سرطان معده زیاد شده که بیشتر در مردان شایع است و زنان ایرانی بیشتر به سرطان سینه، مبتلا می شوند. در گذشته سرطان معده مانند امروز شایع نبود و بیشتر مردان به سرطان مری مبتلا می شدند و سن شیوع معمولا بین دهه های 40 تا 60 بود.

-علائم این بیماری چیست؟

گلپذیر:علائم این بیماری متعدد است از جمله کاهش اشتها و کاهش وزن که طی مدت چند ماه، کاهش وزن پیش رونده ای رخ می دهد. درد شکم که غالبا شدید نیست و بیماران از آن صرفنظر می کنند و گاهی هم تهوع و استفراغ و به ندرت استفراغ خونی رخ می دهد و همچنین کم خونی فقر آهن و به ندرت اتساع شکم رخ می دهد.

پاینده:سرطان معده ممکن است درد ایجاد نکند ولی یکی از علائمی امکان ابتلا به سرطان را نشان می دهد، کاهش وزن و عدم تغذیه مناسب است. کاهش وزن، زنگ خطری برای سرطان های دستگاه گوارش، خصوصا سرطان معده است. یکی دیگر از علائم این بیماری، ایجاد خونریزی های گوارشی است.

اسفندیاری:کاهش وزن زنگ هشداری برای این افراد است. این بیماران به صورت متناوب دچار نفخ و عدم هضم غذا بصورت مداوم می شوند و مدام ریفلاکس دارند و ممکن است مدفوع سیاه شود و دچار کم خونی یا استفراغ خونی شوند.

-عوامل خطرساز ایجاد سرطان معده کدامند؟

گلپذیر:عوامل خطرساز ایجاد سرطان معده، عبارتند از عوامل ژنتیکی، مصرف سیگار، رژیم غذایی و ...که برای عامل ژنتیکی، هنوز دقیقا معلوم نیست چه میزان از سرطان های معده ناشی از تغییرات در ژن ها می باشد ولی تعدادی از آنها شناخته شده اند.

همچنین نمک یک عامل ایجاد سرطان معده است. غذاهای نمک سود، غذاهای دوداندود( برنج، ماهی و گوشت دودی)، نیترات های موجود در غذاهای کنسروی، سوسیس و کالباس از عوامل سرطان معده شناخته شده اند. عفونت معده با باکتری H.pylori نیز با سرطان معده ارتباط دارد و کسانی هم که قبلا جراحی معده انجام داده اند که بعضی از این جراحی ها، عامل خطر برای سرطان معده پس از گذشت 7 تا 10 سال پس از جراحی می باشند.

پاینده:مواد غذایی، عوامل فامیلی و ژنتیکی، استرس، مصرف نوشیدنی های الکلی دست به دست هم می دهند تا در یک فردی که استعداد این بیماری را داشته باشد، سرطان به وجود آید.

اسفندیاری:مصرف نیترات ها، سیگار، مصرف بعضی داروها به صورت طولانی مدت، داشتن میکروب معده که درمان نشده باشد و یا کسی که سرطان کولون داشته باشد و به معده متاستاز می دهد.

-بهترین روش تشخیص این بیماری چیست؟ 

گلپذیر:آندوسکوپی و نمونه برداری از ضایعه داخل معده، تشخیص را قطعی می کند و سی تی اسکن هم نشان می دهد که سرطان معده چقدر پیشرفت کرده است و بیماری قابل درمان قطعی هست یا خیر.

پاینده:در حال حاضر بهترین روش تشخیص این بیماری، آندوسکوپی است که مشخص می شود ضایعه ای وجود دارد یا ندارد. اگر این بیماری زود تشخیص داده شود با یک عمل جراحی سبک تر می توان جلوی رشد بیماری را گرفت که کار به شیمی درمانی نرسد.

اسفندیاری:قطعی ترین نوع تشخیص در این بیماری، آندوسکوپی است که با آن چگونگی این سرطان مشخص می شود.

-درمان این بیماری چگونه است؟ 

گلپذیر:درمان این بیماری بستگی به مرحله بیماری دارد. درمان سرطان معده ترکیبی از جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی است که زمان و ترتیب انجام و شدت آنرا پزشک تعیین می کند. البته جراحی می تواند شامل برداشتن قسمتی یا تمام معده و یا حتی قسمت های درگیر سرطان در بدن مثل کبد باشد.

پاینده:با تشخیص این بیماری، اگر بیمار شرایط عمل جراحی را داشته باشد، اولین قدم برای معالجه، جراحی است ولی اگر شرایط جراحی را نداشته باشد در برنامه درمان، شیمی درمانی و پرتودرمانی گنجانده می شود.

اسفندیاری:از نظر درمانی اگر متاستاز داده باشد، کار خاصی نمی توان انجام داد و فقط باید شیمی درمانی کند ولی اگر متاستاز نداده باشد، جراحی می کنند و بسته به اینکه چقدر وسعت معده درگیر شده باشد ، نوع جراحی فرق می کند.

در نوعی که تومور را برداشته، شیمی درمانی می کنند که خود شیمی درمانی هم با توجه به مقدار، حجم، جثه، تشخیص و شناسایی، میزان آن فرق می کند که چه مقدار شیمی درمانی ادامه داشته باشد که معمولا 5 تا 10 دقیقه طول می کشد با توجه به نوع آن متفاوت است. کانسری که لنفومی باشد و لنفومی که ثانوی است با درمان اچ پی لری و شیمی درمانی خیلی خوب جواب می دهد. بیشتر شیمی درمانی می کنند تا جراحی ولی در آدنوکارسنوم ها بیشتر جراحی می کنند تا شیمی درمانی. سرطان های معده که باکتری معده باعث ایجاد آن می شود، اگر درمان نشود، سبب ایجاد گاستریت مزمن می شود و نهایتا ایجاد زخم میکند و باعث تومور می شود بنابراین اچ پی لری باید ریشه ای درمان شود.

-راه پیشگیری از ایجاد این بیماری چگونه است؟ 

گلپذیر:با توجه به این مسئله که سرطان معده اغلب پس از پیشرفت و غیرقابل درمان قطعی شدن، علائم خود را بروز می دهد، بهتر است از آن پیشگیری کرد. بهترین روش پیشگیری هم ترک سیگار، مصرف میوه و سبزیجات تازه بصورت مداوم ، مصرف ویتامین C و ویتامین E  و آسپرین، عدم مصرف زیاد غذای کنسرو شده، سوسیس، کالباس و غذای فست فود و غذای دودی و شور است. توصیه می شود در صورت بروز هر یک از علائم و طول کشیدن این علائم حتما به پزشک مراجعه شود تا مورد بررسی سرطان معده قرار گیرد.

کاهش وزن بدون توجیه، کاهش اشتهای مداوم، دفع مدفوع سیاه رنگ، کم خونی فقر آهن، درد شکم طول کشیده، استفراغ مکرر پس از صرف غذا، سابقه سرطان معده در افراد درجه اول فامیل، افرادی که تحت عمل جراحی معده قرار گرفته اند و افرادی که دارای پولیپ معده بوده اند از جمله علائمی است که باید به آن حساس بود.

پاینده:برای پیشگیری، بهداشت غذایی امر مهمی است زیرا غذاهای فاسد ممکن است، فعل و انفعالات شیمیایی در آنها انجام شود و از حالت تازگی خارج شوند و شانس زمینه سازی برای بیماری را بالا ببرند.

اسفندیاری:برای جلوگیری از ایجاد سرطان معده، مصرف میوه و سبزیجات به صورت همیشگی، دوری ازغذاهای آماده مانند کنسروها، فست فودها و به خصوص مصرف زیاد سوسیس و کالباس ها راهکار مناسبی است.