تمام رفتارهاي نابهنجار در هر انساني، زمينه هاي علت و معلولي دارد و براي شناخت يک رفتار نابهنجار بايد علل و عوامل آن را ريشه يابي کرد که به چه دلايلي اين امر اتفاق افتاده است، آن وقت است که مي تواند در جهت تخفيف يا از بين بردن ناهنجاري اقدام کرد، اين که چرا نوجوان يا جواني دست به شرارت مي زند
چرا نوجوان يا جواني به هنجارشکني روي مي آورد؟
شرور بودن هم مي تواند جنبه توارثي داشته باشد و هم جنبه محيطي، ولي در موارد بسيار معدودي شاهد آن هستيم که برخي از انسانها، رگه هاي شرارت را به صورت ارثي داشته اند از جمله قاتلين بالفطره،
عامل اصلي شرارت باز مي گردد به عواملي محيطي، طبق بررسي هاي انجام شده فقط حدود 5 درصد از افراد شرور داراي جنبه هاي ارثي هستند و 95 درصد ديگر تحت تاثير خانواده و نوع تربيت آن قرار مي گيرند پس مي توان نتيجه گيري کرد که خانواده و در راس آن ( مادر ) نقش بسيار مهمي را در انحراف يا عدم انحراف نوجوان و جوان در جامعه بازي مي کند.
آيا اين نکته صحيح است که بگوييم شرارت از کودکي، شکل مي گيرد؟
برايتان نتايج تحقيقات 40 ساله برخي از روان شناسان، جامعه شناسان و متخصصان تعليم و تربيت را مثال مي زنم تا خودتان به پاسخ مورد نظر برسيد.
"بنجامين بلوم" يک محقق آمريکايي در سال 1968 مقاله اي در خصوص اين ادعا مطرح کرد که بعدها بسياري از انديشمندان به آن راي مثبت دادند.
طبق نظر وي 75 درصد خصوصيات شخصيتي يک نفر از بدو تولد تا 6 سالگي وي شکل مي گيرد که عوامل دوران جنيني را نيز نبايد فراموش کرد، 20 درصد شخصيت ديگر انسان از 6 سالگي تا 18 سالگي و 5 درصد بقيه از 18 سالگي تا آخر عمر شکل مي گيرد.
پس طبق اين نظريه ما متوجه مي شويم بخش اعظم خصوصيات پنداري، گفتاري و رفتاري انسان در خانواده از بدو تولد تا 6 سالگي است و اين که مي گويند (بهشت زير پاي مادران است ) به خاطر تاکيد بر نقش انسان سازي مادران است.
نگرش ها و رفتارهاي خصمانه چطور و چگونه به سراغ نوجوان يا جوان مي آيد؟
اين حقيقت در اروپا تاييد شده است، بين کودکاني که در يک جو آرام، پرمحبت و بدون مشاجره بزرگ شده اند و کودکاني که در محيط هاي ناسالم و پرمشاجره بزرگ مي شوند تفاوت بسياري است.
کودکان محيط هاي آرام در بزرگسالي تبديل به افرادي متين و سالم مي شوند ولي کودکان محيط هاي آلوده، به خاطر اين که از جو عاطفي سالم تغذيه نمي شوند، زمينه هاي شرارت در آنها شکل گرفته و نسبت به برخي از چيزها بدبين مي شوند و نگرش هايشان جنبه خصمانه مي گيرد که تحت تاثير عوامل محيطي از قبيل رفتار همسالان به آنها کمک مي کند تا ابراز خشونت برايشان آسان شود.
مثلا ديدن فيلمهاي خشونت بار در فرزنداني که در خانواده هاي سالم بزرگ شده اند بسيار کم تاثير تر از خانواده هاي پرخشونت است.
آيا نحوه آموزش ها در کودکان نيز مي تواند متاثر از اين امر باشد؟
اگر بيشتر توجه آموزش هاي رسمي ( آموزش هاي مصوب در مدارس) و آموزش هاي غير رسمي ( مجله، رسانه ها و ... ) سوق دادن کودک به سوي خشونت باشد و اين حس را تقويت کند مسلما به تدريج نوجواناني شرور در جامعه متولد خواهند شد که پس از مدتي تحت تاثير عوامل ديگر مثل دوستان ناباب سر از بزهکاري هاي کوچک از قبيل دزدي در مي آورند که ممکن است بعدها ختم به قتل هم شود.
علل و عواملي که در بزهکار شدن و يا نشدن کودکان ما سهيم هستند، کدامند؟
1. خانواده
2. محله
3. مدرسه ( دبستان )
4. جامعه
همان طور که فرهنگ و اقتصاد در خانواه مي تواند نقش بسيار مهمي در اين مورد داشته باشد، يک محله سالم و بري از هر گونه دعوا و نزاع نيز مي تواند در شکل گيري تربيت يک کودک يا نوجوان موثر باشد، همچنين خشونت معلم و ناظم در دوران دبستان نيز ريشه هاي کينه جويي را در دل دانش آموز مي کارد بنابراين وقتي يک خانواده مي تواند جوان خوبي را تحويل جامعه دهد که تمام موارد ياد شده در مورد او رعايت شده باشند.
برنامه ريزي آموزش درسي در نحوه صحيح به ترتيب فرزندان تا چه حد موثر است؟
خيلي زياد، برنامه ريزي آموزش درسي از کودکستان تا سال آخر دانشگاه بايد طوري تنظيم شود که در جهت خشونت زدايي حرکت کنند به طوري که اثرات برخي رفتارهاي نامطلوب در خانواده و محله را به حداقل رسانده و از بين ببرد.
همچنين در زمينه آموزش هاي غير رسمي نيز عواملي مثل فرهنگسراها، مساجد، مراسم مذهبي و برنامه هاي راديو و تلويزيوني که جنبه علمي ارشادي دارند مي توانند جلوي تخريب خصوصيات شخصيتي رفتاري را گرفته و از شدت شرارت ها بکاهند ولي متاسفانه در کشور ما هنوز استفاده کامل از اين علم نشده است و سيستم آموزشي ما در اين زمينه کاستي هاي بسياري دارد.
نقش و اهميت تربيت دختران با توجه به نقش کليدي آنها در تربيت فرزندان آينده چگونه بايد باشد؟
بايد نسبت به تربيت دختران قبل از سنين ازدواج اقدامات ويژه اي صورت گيرد، مدارس بهترين مکان براي تربيت آنها خواهد بود تا مادران خوبي را تحويل جامعه دهد، ولي متاسفانه نظام آموزشي کشور در اين خصوص نيز بسيار ضعيف عمل کرده است.
تفاوت ميان شرارت و شيطنت در چيست ؟
« شرارت نوعي ابراز عصيان و سرکشي در مقابل عرف جامعه است که در حقيقت ريشه در نوعي اعتراض دارد، ولي شيطنت همان جنبش کودک است و تضمين کننده سلامت کودک است و هيچ جنبه منفي به همراه ندارد در حالي که شرارت عکس آن است و خشونت سرپيچي و نزاع را به همراه خواهد داشت که با عرف جامعه در تضاد است.
آيا تنبيه در تربيت فرزندان موثر است؟
کلمه تنبيه از « تنبه » مي آيد و به معني بيدار کردن و آگاه کردن است، بنابراين مي توان با قدري مطالعه، تمهيداتي انديشيد که جايگزين کتک زدن شود، مثلا کم محلي يک از ابزارهاي بسيار مهم تربيتي است که اثرات آن را کتک زدن نيز بيشتر است.
در باره عواملي که باعث مي شود نوجوان وارد فضاي شرارت و بزهکاري شود، توضيح بيشتري دهيد؟
دو عامل دروني و بيروني در اين خصوص بسيار تاثيرگذار است. عقده ها و کمبودهاي دوران طفوليت ( عوامل دروني ) و جمع دوستان، هم بازيها و رسانه ها ( عوامل بيروني ) همگي دست به دست هم داده و ممکن است شرايطي را مهيا کنند که نتيجه بزهکاري کودک و نوجوان باشد .
ولي خاطرنشان مي کنم يکي از مهمترين عواملي که در جامعه ما ترويج خشونت مي کند فيلمهاي خشونت آميزي است که طرفداران بسيار زيادي نيز دارد و اصولي ترين راه در اين هنگام، فيلتر کردن اين گونه فيلمهاست که بسيار مثمرثمر خواهد بود.
باپروري افراد شرور بايد چگونه باشد؟
همانند ساير کشورهاي پيشرفته بازپروري بايد در مناطقي خوش آب و هوا باشد و در ضمن به بزهکاران کار مفيد آموخت و همزمان مشاوران و روانکاوان روي آنها کار کنند، چون کسي که 20 سال شرارت در او شعله ور بوده است به آساني قادر به پاک و مطهر شدن نخواهد بود، ولي با اين وجود اگر حداقل بتوانيم آن را در يک جايي متوقف کنيم، خواهيم توانست جلوي تشديد آن را نيز بگيريم و موسسات بازپروري مي توانند در اين زمينه نقش بسيار مهمي را ايفاد کنند.
همانطور که قديمي ها گفته اند، يک مثقال پيشگيري، بهتر از صد خروار درمان است. البته در اجراي چنين طرحي حمايت دولت بسيار مهم است چون فقر باعث فساد است و افراد شرور اغلب در خانواده هايي با درآمد زير خط فقر رشد و نمو مي يابند.
در باره نقش تربيت ديني و اثرات آن در نوجوان چه توضيحي داريد؟
در خانواده هايي که مسائل اعتقادي، ديني و مذهبي جايگاه ويژه اي دارند به مراتب جوانان آنها در مقابل عوارض شرارت زا مقاوم ترند و کمتر دچار شرارت مي شوند.
آيا تنبيه شرور در ملاء عام موثر خواهد بود؟
تنبيه شخص شرور در ملاء عام دو اثر به همراه دارد.
1. باعث تنبه و عبرت سايرين مي شود.
2. شخص ممکن است به جاي متنبه شدن، حس انتقام جويي اش بيدار شده و درصدد تلافي برآيد.
كبري زماني كارشناس اجتماعي فرماندهي انتظامي شهرستان اصفهان
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد